In deze post lees je over 'winterklaar' maken. Een (ouderwets?) begrip in het tuinieren... Ik kan heel kort zijn: niet nodig! Het scheelt je tijd en energie, maar bovenal help je er de vogels en andere insecten mee. Hieronder een aantal redenen om alles lekker zo te laten. 1 wintersilhouet Als je uitgebloeide bloemen laat staan en grassen nog niet terug knipt heb je in de winter toch nog een mooi plantsilhouet. Ook al is de plant bruin geworden, de bloemstengels en grassen staan er nog fier bij. Zeker als het zou gaan sneeuwen heb je toch nog 'body' in je tuin. Iedereen weet dat een laagje rijp alles mooier maakt. Dus beter een dode bloemstengel dan geen. Zo heb je toch nog wat te zien in de tuin, heb je nog beweging van de planten als het waait. Ook al is de plant bruin, bruin is ook een kleur (aldus Piet Oudolf...) 2 beter voor de biodiversiteit en het leven in je tuin Vogels eten zaadjes, dat weet iedereen wel. En waar halen ze die zaadjes? Juist, van uitgebloeide bloemen en struiken. Zonde als je dat voor hun neus wegkaapt. Ook zitten in uitgebloeide bloemen spinnetjes en andere insecten die de vogels kunnen eten. Ze scharrelen zo een lekker maaltje bij elkaar door alle planten, potten en struiken af te gaan. 3 hotel Uitgebloeide bloemen, maar ook grassen en struiken worden gebruikt om in te overwinteren. Een holle stengel bijvoorbeeld, zal veel inwoners hebben. Zo geef je de allerkleinste (maar zeker ook belangrijke) beestjes in je tuin een onderkomen waar ze kunnen schuilen en overwinteren. 4 afgevallen blad Het blad van de bomen laat je beter liggen in de borders. Het beschermt vorstgevoelige planten en geeft de grond een warm dekentje. Ook tussen dit bladerdek zitten veel insecten. Ook poppen van vlinders overleven op deze manier. Het afgevallen blad kun je wel van je gazon afhalen, anders krijgt je gras geen lucht en licht. Verzamel het blad dan en verspreid het in je border. Heb je een hoekje in je tuin, is het ook raadzaam om daar wat afgevallen blad te laten liggen. Voor je het weet bouwt er een egel een winterverblijf in de hoop bladeren. 5 gratis bodemverbetering Afgevallen blad, oude bloemen, stukjes bloemstengel, het kan allemaal terug in de border. Zo voedt je de bodem. De bodemdieren zullen er blij mee zijn. Onder andere regenwormen zetten het blad en materiaal om in goede compost. Zo krijg je een levendige bodem. Je planten zijn er dankbaar voor. Het geeft hen weer voeding. 6 het beschermt je planten Als je bijvoorbeeld grassen afknipt, houdt je kleine holle stengeltjes over. Wanneer het veel regent en daarna vriest, kan de plant kapot vriezen. Door het gras en de bloemstengels te laten staan, komt er in ieder geval geen water in het hart van de plant, waardoor deze meer vorst kan hebben. Dit geldt ook voor vaste planten. Als de plant al niet zo winterhard is bescherm je hem door zijn takken en bloemen er aan te laten. Zo heeft de plant betere bescherming tegen koud weer en vorst. Je ziet het, genoeg redenen om niet teveel te doen in de wintertuin. Behalve genieten van wat er nog staat en de tuinbezoekers. Zij zullen je dankbaar zijn dat er nog genoeg lekkers te halen valt in je tuin.

Heb je bedacht dat er meer groen en bloemen in je tuin moet komen? Dan komt het leuke deel: plantshopping!! Er zijn veel tuincentra. Maar ook veel kwekerijen. En die laatste zijn toch echt veel beter voor de biodiversiteit. Er zijn verschillende onderzoeken geweest waaruit blijkt dat de planten bij een gemiddeld tuincentrum vol staan met gif*. En al doe je dan nog zo je best om de juiste planten te vinden, als ze vol met gif zitten gaan ze alsnog de biodiversiteit niet helpen. Ook worden deze planten vaak in kassen met flink wat kunstmest groot gebracht, geen plofkip maar plofplant dus. Plus hebben ze bij een kwekerij altijd veel kennis in huis en helpen je graag. Ook kun je in je omgeving vragen of iemand stekjes heeft of zaden uitwisselen om zelf planten te zaaien. Dat is ook nog eens voordeliger, leuk en duurzaam! Zoek als het even kan een biologische kweker. Zo weet je zeker dat er geen gif wordt gebruikt. Ook worden deze tuinplanten in de buitenlucht gekweekt. Ze lijken misschien een beetje klein in hun potje, maar je kunt er van op aan dat het sterke planten zijn omdat ze al wat gewend zijn in de buitenlucht. Tijdens open tuin dagen vind je ook nog al eens een tuin die zelf planten kweekt. Vraag hoe ze zijn opgekweekt, vaak zonder gif en kunstmest. En ga je naar een kwekerij? Doe alvast wat voorwerk en kijk welke planten je nodig hebt. Welke grond heb je, waar heb je plaats, zon of schaduw? Zo ga je goed voorbereid op pad en voorkom je miskopen. Lastig en ingewikkeld? Ik kan je helpen! Hier vind je veel (biologische) kwekers en webshops: Biotuinwijzer.nl Een paar favorieten met veel informatie ook op hun website: Arboralis De Cruydthoek Bastin Plantwerk De Hessenhof * keuringsdienst van waarde

Veel mensen denken dat er in de schaduw niets groeit. Het klopt dat veel planten niet van schaduw houden en een lekker warm zonnetje nodig hebben. Maar toch zijn er ook genoeg planten die wel van schaduw houden. Hieronder een aantal tips waar je rekening mee kunt houden. Bovenstaande foto is een kleine border in mijn tuin (resultaat van tegelwippen). Zoals je ziet staat het lekker vol. Het is begin dit jaar nog maar aangeplant. 1 Echte schaduw of alleen geen direct zonlicht? Kijk bij het kiezen van de plant goed of deze geschikt is voor in de schaduw. En kijk goed naar deze plek in je tuin. Is het echt donkere schaduw (bijvoorbeeld onder veel bomen of struiken)? Of is het een lichte plek waar net geen direct zonlicht komt? Dat is wel een verschil. Zeker voor het laatste heb je echt nog wel veel keus qua planten. 2 Combineer en varieer! Let bij de keus van planten op de verschillende bladtinten en bladpatronen. Zoals je op bovenstaande foto ziet; geeft dit gelijk al meer diversiteit en afwisseling. Ook kun je kiezen voor planten met een licht blad, zoals de dovenetel (rechtsonder op de foto). Dit licht op in een donker gedeelte van je tuin. 3 Kijk welke grond je hebt. Dit geldt ook voor zonnige plaatsen in je tuin natuurlijk. Droge zandgrond of vettige klei, dat maakt ook verschil. Niet elke plant is voor elke grond geschikt. Omdat deze plek geen direct zonlicht krijgt, zou het zomaar kunnen dat deze plek vochtiger is dan de rest van je tuin. 4 Ga op onderzoek uit. Op sites van goede kwekers kun je selecteren op schaduw en kom je misschien op planten die je (nog) niet kent. Als je al bij het tuincentrum of de kwekerij staat is de verleiding groot om 'toch maar wat te kopen' wat het vervolgens niet goed doet op die plek. Dat is zonde! Hier vind je meer info over goede kwekerijen. Een aantal toppers voor in de schaduw Varens (uiteraard, klik hier voor mijn varenblog) Heuchera (purperklokje) veel soorten met verschillende bladtinten - linksonder op de foto, groen met paarse bladnerven Astrantia (het Zeeuws knoopje) Lamium (dovenetel) - rechts op de foto, grijs blad met groen randje Digitalis (vingerhoedskruid) Helleborus Tiarella Geranium phaeum (donkere ooievaarsbek) - helemaal links op de foto, bijzonder blad Pulmonaria (gevlekt longkruid) Een fijn boek over tuinieren in de schaduw is: Meer dan schaduw van Velt. Hierin worden veel planten besproken maar ook juist het voordeel van (meer) schaduw in je tuin. Heb jij ook een deel van je tuin in de schaduw en lukt het niet er iets moois van te maken? Vraag om hulp! Ik help je graag om er een mooi en interessant plaatje van te maken. Er is meer mogelijk dan je denkt.

Dit ontwerp is gemaakt voor een brede, niet heel diepe tuin. Het is een natuurlijke tuin geworden met veel groen en veel bomen. Ook al is je tuin niet zo diep, toch kun je al er best wat bomen in kwijt. Je kunt dan kiezen voor meerstammige bomen of zuilvormige bomen. Deze bomen nemen minder plaats in terwijl je toch het bos gevoel krijgt. Het terras heeft een organische vorm om juist het rechthoekige van deze tuin te onderbreken. En er is nog een (verdiept) zitje gemaakt met een stapelmuurtje als omheining. Hier kun je van de avondzon genieten. De terrassen zijn bewust niet van tegels maar split (grind) gemaakt, om het natuurlijke effect te bewaren. Een vijver brengt veel levendigheid en biodiversiteit naar je tuin. En is in alle seizoenen mooi om naar te kijken, ook vanuit huis. In de border langs het terras aan huis komt hogere, luchtige beplanting. Zo overzie je niet gelijk de hele tuin, wat het spannender maakt. Het betegelde paadje leidt je door hele tuin tussendoor de bomen en struiken en beplanting. Qua beplanting is er een rustige sfeer gehouden. Veel grassen en vaste planten, gelet op biodiversiteit en jaarrond bloei bijvoorbeeld ook een Viburnum, een zwarte vlier, veel bollen in het voorjaar, bloesembomen en vaste planten met open bloemen.

Soms kunnen kleine aanpassingen al een groot effect hebben voor de biodiversiteit. Wat kun jij doen voor meer biodiversiteit in je tuin? En heb je geen grote tuin of veel geld voor een nieuwe tuin, toch kun je al heel veel doen. 1 meer groen Klinkt simpel. En dat is het ook. Inmiddels is er een ware hype aan de gang: het tegelwippen. Er is zelfs een kampioenschap tegelwippen! En dat hoeft heus niet te betekenen dat je gelijk alle tegels uit je tuin weg haalt. Kijk eens naar welke tegels je eigenlijk niet gebruikt. Misschien kan er een rand van je terras af. Misschien heb je een hoekje in de tuin wat betegeld is, maar waar je nooit loopt? Deze tegels hebben dan geen nut. Wip die tegel, verbeter de grond en zet er een aantal mooie planten in. Meer informatie: NK Tegelwippen 2 biologische planten Klinkt ook simpel, maar is iets lastiger. Tegenwoordig zijn er wel steeds meer biologische kwekerijen. Ook al heb je nog zulke mooie, bloeiende planten, als ze bespoten zijn en vol zitten met gif, dan help je er de dieren niet mee. Kijk dus eens in het tuincentrum naar biologische planten of vraag je kweker hoe zij kweken. Hoe meer vraag, hoe meer aanbod, dus vraag er vooral naar! Meer informatie over goede kwekers vind je hier . 3 denk aan alle dieren Dat klinkt weer een stuk simpeler. Een vogelhuisje, waterschaal, bijenhotel of een beschutte plaats voor een egel is zo gecreëerd. Zo herstel je ook vanzelf het biologisch evenwicht in je tuin. En bedenk, meer insecten betekent ook meer vogels en andere diertjes. 4 denk duurzaam Ook met duurzame oplossingen help je de natuur. Hergebruik van materialen zodat er geen nieuwe grondstoffen nodig zijn. Met oude stenen of dakpannen maak je een mooi stapelmuurtje waar binnen de kortste keren veel insecten gebruik van gaan maken. Uitgekeken op je terrastegels? Misschien kun je ze op de kop leggen of stapelen, of rijtjes van maken. Afgeknipte takken en snoeihout kun je gebruiken om een takkenril van te maken. Ook hier kruipt en wriemelt van alles in in korte tijd. Speur Marktplaats en Facebookgroepen af naar 'afgedankte' tuinmaterialen. Met een beetje creatief inzicht maar je er weer de mooiste objecten van. 5 gebruik geen gif Er zijn helaas nog veel mensen die bij het eerste luisje gelijk de gifspuit pakken. Eye opener: dit werkt alleen maar tegen je! Door het gif verzwak je de plant, waardoor deze nog vatbaarder wordt voor een plaag. Laat je de luizen zitten, zullen deze vanzelf lieveheersbeestjes aantrekken. Lieveheersbeestje blij, plant blij, jij blij! 6 gebruik geen kunstmest Kunstmest wordt erg makkelijk gebruikt. Maar het is geen natuurlijk product (de naam zegt het al) dus help je er de natuur niet mee. Zorg voor een goed bodemleven. Dit doe je door (biologische) compost aan de grond toe te voegen, afgevallen blad te laten liggen in de borders en niet te spitten. Een goed bodemleven is een goede grond. 7 winterklaar maken niet nodig Misschien een ouderwets gebruik, ik hoop het. Want je helpt er de dieren niet mee. Naast het feit dat sommige uitgebloeide bloemen ook gewoon nog heel mooi kunnen zijn; ontneem je de bijen, hommels, vlinders en bodemdiertjes een nestje te maken in een uitgebloeide plant of bloemstengel. De dieren hebben dit oud plantmateriaal nodig voor een nest of om in te overwinteren. Dus lekker alles laten staan. Aan het eind van de winter, begin voorjaar is het vroeg genoeg om oude plantresten weg te halen. Vind je bovenstaande tips toch nog lastig om in je eigen tuin toe te passen? Ik help je graag. Eén van de mogelijkheden is tuincoaching. Dan help ik je met tips op weg om jouw tuin te vergroenen en de biodiversiteit te helpen.

Dit is een ontwerp voor een natuurlijke en natuurrijke tuin met veel groen, bloemen en jaarrond interessante planten om de biodiversiteit te bevorderen. In deze tuin veel bomen, struiken en planten die interessant zijn voor bijen, vlinders, vogels en ander gedierte. Een kleine vijver zorgt ook voor meer biodiversiteit. Hier komen bijvoorbeeld libelles op af. Egels en andere diertjes kunnen er drinken. Omdat de vijver naast het zijraam van de woonkamer is geplaatst; heb je vanuit huis (ook in de winter als je lekker warm binnen zit) een interessant uitzicht. Water beweegt altijd; heeft spiegelingen en is in elk seizoen mooi. Er is gekozen voor grijze tegels, deze worden verspringend gelegd voor een levendig beeld. De open gedeeltes worden begroeid met bodembedekkers. Op de oprit en het zijpad ligt beige grind. Dit zorgt voor een betere afwatering. Het terras is groot genoeg om een grote eettafel en stoelen op te zetten. Tussen de bomen staan varens en liggen houtsnippers. De (voornamelijk) vaste tuinplanten en grassen zorgen het hele jaar voor bloemen en een interessant beeld. Aan de achterzijde van de woning is een kleine moestuin en kruidentuin. Bij de berging is een mooie pergola. Zo kun je in de warmste dagen toch lekker in de schaduw zitten. En in de zomer lekker in het avondzonnetje zitten. In het voorjaar al vroeg bloemen door de vroege bollen zoals krokussen, sneeuwklokjes en blauwe druifjes maar ook een bijzonder mooie toverhazelaar en sleedoorn vol met bloesem in het voorjaar. In de zomer veel bloemen met afwisseling in kleur en hoogte, maar ook in de winter zijn er bloemen door bijvoorbeeld de Viburnum tinus, een struik die bloeit vanaf december tot februari. De grassen zorgen jaarrond voor een interessant beeld. De bomen zijn gedeeltelijk ook uitgezocht op een mooie herfstverkleuring. Zo ziet je tuin er in elk seizoen weer anders uit!

Drac ht- en waardplanten .... wat zijn dat en hoe help je de vlinders ermee? Waardplant Dit is de plant waarop een vlinder haar eitjes legt. Bij voorkeur is dit een plant waarvan het rupsje gelijk kan gaan eten. Vlinders zijn daarom erg kieskeurig. Zo heeft elke vlinder wel een 'eigen' waardplant. Drachtplant Dit is de plant die nectar en dus voedsel levert aan vlinders en bijen en andere insecten. En doordat ze van bloem naar bloem gaan, worden deze planten dus ook gelijk bevrucht. Hoe zorg je nu voor meer vlinders in je tuin? Houdt bovenstaande in gedachten als je planten kiest voor in de tuin. Kies biologische (dus onbespoten) planten met open bloemen. Zo kunnen vlinders goed bij de nectar van de bloem. En ruim de tuin niet te netjes op; vlinders maar ook andere insecten zoeken graag schuilplaatsen in je tuin. Een paar belangrijke waardplanten: Schermbloemigen, zoals wilde peen, worteltjes en dille; dit zijn waardplanten voor bijvoorbeeld de koninginne page. Klimop, struikhei en grote kattenstaart zijn waardplanten voor boomblauwtjes. Koolsoorten, maar ook Oostindische kers zijn in trek bij het Koolwitje En geloof het of niet; de brandnetel is de waardplant van de Atalanta, Dagpauwoog of Kleine Vos. Heb je dus een hoekje in de tuin waar wat brandnetels staan? Lekker laten staan, de vlinders zijn je er dankbaar voor. Hier vind je nog veel meer informatie over vlinderplanten: De Vlinderstichting

Deze kleine tuin heeft toch alles wat goed is voor de biodiversiteit. Veel groen, bomen, struiken en zelfs een kleine vijver. Niet te veel bestrating, waar mogelijk ruimte tussen de tegels voor bodembedekkers of split. In een kleine tuin kunnen ook best een paar bomen staan. Er zijn genoeg bomen die klein blijven; bijvoorbeeld een meerstammige Amelanchier. Ook een vlinderstruik of vlier kan best in een kleine tuin. Beide struiken zijn goed te snoeien waardoor ze wat kleiner blijven. De tuin ligt op het noord-oosten; zowel 's ochtends als 's avonds best wat schaduw dus. Dat hoeft geen probleem te zijn. De vijver ligt deels in de schaduw, daarom heen kunnen schaduwplanten hun moois laten zien. Varens, Heuchera, herfstanemonen, Geranium Rosanne, zomaar een aantal planten die het prima doen in de schaduw. Er is echt veel mogelijk. In een wat kleinere tuin is het wel verstandig om de kleurexplosie beetje in de hand te houden. Een paar kleuren ipv bont palet oogt rustiger en geeft meer lucht en ruimte. Door te variëren in bladvorm en bladkleur en planthoogte wordt het toch een levendige tuin. Door in het midden van de tuin de border te beplanten met iets hogere, luchtige beplanting, overzie je niet in 1x de hele tuin. Dit maakt het wat spannender. Ditzelfde geldt voor de boom op de hoek van het huis; je kijkt er doorheen of onderdoor. Het maakt je nieuwsgierig naar de rest van de tuin. De bestrating waaiert als het ware uit naarmate je verder de tuin inloopt. Dichtbij huis veel verkeer, dus bestrating nodig, maar verderop in de tuin, kun je met minder bestrating toe. Er zijn ook genoeg bodembedekkers die het echt niet erg vinden als je er een keer overheen loopt. De 2 bankjes zijn vast. Eentje voor de ochtendzon en eentje voor de middag/avondzon.

In mijn zoektocht naar een workshop over tuinontwerp kwam ik op de site van Ontwerp Academie. In samenwerking met Modeste Herwig bieden zij een 2-daagse workshop aan. De eerste dag gaat over het ontwerpen zelf en de tweede dag was vooral plantenkennis. Super fijne combinatie. De eerste dag: We gingen eerst aan de slag met een moodboard. De mensen die mij kennen weten dat ik dit helemaal fantastisch vind. Tijdschriften en Pinterest: ik hou ervan! Het idee van een moodboard is dat je alvast een beetje duidelijk wordt welke stijl je wilt voor je tuin. Zeker als je nog niet weet wat je mooi vind is dit een hele goede manier. Een gouden tip: verzamel eerst veel plaatjes. Zonder na te denken scheuren of verzamelen op Pinterest. Kijk dan wat er bij een aantal van deze plaatjes overeenkomt. Een kleur? Een bepaalde stijl of sfeer? Ga hier dan vanuit en verwijder de beelden die er niet bij passen. Probeer nu heel kritisch te zijn en niet teveel plaatjes over te houden. Als het goed is heb je dan een goed sfeerbeeld van wat je graag in je tuin wilt bereiken. Tijdens deze workshop werd het voor mij duidelijk dat ik houd van een natuurlijke, wat wildere tuin. Met veel natuurlijke materialen en zoveel mogelijk groen(blijvend) en bloemen. Nieuwsgierig naar mijn 'plaatjesverslaving'? Kijk dan op mijn Pinterest pagina . De tweede dag: Alleen de locatie van deze tweede dag was al fantastisch. De Botanische Tuinen in Utrecht. Sowieso al een bezoekje waard. In de orangerie gingen we met behulp van Modeste Herwig en aan de hand van ons tuinontwerp geschikte planten zoeken. Hiervoor gebruik je internet, maar ook boeken en naslagwerken van ontwerpers. Belangrijk daarbij is natuurlijk zon of schaduw plaats, maar ook de grondsoort is belangrijk. Hoe krijg je een mooie mix tussen groen, kleur en de verharding in je tuin. Ook werd uitgelegd hoeveel planten je dan nodig hebt. Je wilt het lekker vol, maar de planten moeten ook de ruimte krijgen om te groeien. Aan de hand van een handige plantenlijst ga je keuzes maken. Moeilijk!! Er is zoveel moois om uit te kiezen. De kennis van Modeste is enorm, voor haar geen plantgeheimen. Voor elke situatie weet zij wel een perfecte plant. Hieronder zie je het uiteindelijke ontwerp en mijn moodboard. Deze twee dagen waren echt heel leerzaam en inspirerend. Maar vooral maakten ze mij duidelijk dat ik verder wil met tuinontwerp!